Vertigo nedir? Vertigo hastalığı teşhisi ve tedavisi nasıl yapılır? Vertigo neden olur?

Vertigo genellikle kafa dönmesi olarak adlandırılmaktadır.Sıklıkla bulantı, kusma ve denge kaybı bu duruma eşlik edebilir. Vertigo nedir? Vertigo hastalığı teşhisi ve tedavisi nasıl yapılır? Vertigo sebep olur?

VERTİGO NEDİR?

Vertigo, vücudun denge sisteminde yaşanan bir örneğin nedeniyle ortaya çıkan kafa dönmesidir. Belirtileri; kafa dönmesi, halsizlik, şiddetli kafa ağrısı, midede bulantı ve bayılma durumudur.

Tansiyon düşmesi ile ilgili kafa dönmeleri vertigo kapsamında değildir. Vertigo ile kastedilen labirentit, iç kulak iltihabı, meniere hastalığı gibi durumlarda olan kafa dönmesidir. Korkuya bağlı kafa dönmesi de vertigo kapsamında yer alır.

Baş dönmesi her hasta tarafından farklı anlatılır. Her yan dönüyor, başımı tutamıyorum, yer ayağımın altından kayıyor, bir yana doğru kayıyorum, kafamın içi boşalıyor, gözlerim kararıyor şeklinde açıklamalar sık duyulur. Bunların hepsine birdenbire kafa dönmesi denir.

Siz de kendinizde vertigo olup olmadığını kolay bir test yaparak anlayabilirsiniz. Ayakta kendi etrafınızda 2-3 dk dönün ya da belinizle eğilerek kafanızla yuvarlak çiziniz. Kısa bir süre sonra etrafınızdaki her şey dönmeye başlıyorsa, kendinizi berbat hissediyorsanız sizde de vertigo mevcut demektir. Vertigosu olan kişiler etrafında dönülen hareketler dışındaki öbür hareketleri yapabilirler. Dikkat etmezlerse bir kere tam olarak vertigo yaşarsa kendilerine gelmeleri en az 2-3 saat sürer.[

TANIM

Baş dönmesi deyince hastanın dengesini sağlamadaki her türlü problem anlaşılır. Bu hal hastayı yatağa düşürüp gözlerini dahi açamayacağı şiddetten, sadece zaman vakit bir kayma hissine kadar değişebilir. Hatta sadece bir göz kararması şeklinde ortaya çıkabilir. Tıp dilinde umumi olarak vertigo adı verilir.

DENGE SİSTEMİ

Dengenin sağlanması hala tam olarak çözülememiş fazla karmaşık ve fazla çok organın rol oynadığı bir durumdur. Bu konuda rol oynayan organ ve sistemler arasında beyin, omurilik, iç kulak (labirent), gözler, mafsal ve kaslar sayılabilir. Bu organları etkileyen herhangi bir hastalık kafa dönmesi ile beraber o organa ait öbür belirtilerin ortaya çıkmasına sebep olabilir. Bu kadar fazla organın rol oynadığı bir belirti olan kafa dönmesi tabii olarak sadece bir branş uzmanı tarafından değerlendirilemez. Genellikle başlangıçta KBB ve Nöroloji doktorları muayene etse de göz, dahiliye veya fizik tedavi branşlarında da muayene olmak gerekebilir.

ŞİKAYETLER

Baş dönmesi her hasta tarafından farklı anlatılır. Her yan dönüyor, yer ayağımın altından kayıyor, bir yana doğru kayıyorum, kafamın içi boşalıyor, gözlerim kararıyor şeklinde açıklamalar sık duyulur. Bunların hepsine birdenbire kafa dönmesi denir. Baş dönmesi olan hastalarda, sebebin ne olduğuna göre öbür belirtilerde olur. Kulak hastalıklarına bağlı kafa dönmelerinde beraberinde kulak çınlaması, işitme azlığı, kulakta basınç hissi, bulantı-kusma, kulak akıntısı ve gözlerde anormal hareketler ( nistagmus ) saptanabilir. Nörolojik hastalıklara bağlı kafa dönmelerinde ise kafa ağrısı, uyuşmalar, felçler, göz hareketlerinde anormallikler olabilir. Baş dönmesi ile bulunabilecek öbür şikayetler fazla değişken olabilir. Ancak birçok hastada da sadece kafa dönmesi mevcuttur.

NEDENLER

Yukarıda anlatıldığı gibi kafa dönmesi birçok organa bağlı olabilir. Ancak burada daha fazla iç kulaktaki kafa dönmesi yapan hastalıklardan bahsedilecektir. İç kulaktaki herhangi bir hastalık öbür kulak şikayetleri ile beraber kafa dönmesi yapabilir. Ancak sadece kafa dönmeside oluşabilir. Baş dönmesi yapan kulak hastalıkları arasında şunlar sayılabilir:

1. ÜSYE (üst solunum yolu enfeksiyonları) sonrası iç kulak tutulumu

2. Pozisyona bağlı kafa dönmesi (BPPV olarak kısaltılır ve iç kulakta dengemizi sağlayan toza benzer bazı maddelerin fizyolojisinin bozulması)

3. Meniere Hastalığı (İç kulaktaki sıvıların kimyasal durumlarının değişerek basınç artışı yapması)

4. Vestibüler Nörinit (İç kulaktaki denge ile ilgili sinyalleri beyine ulaştıran sinirin iltihaplanması)

5. Kronik orta kulak iltihaplarının iç kulağa yayılması (labirentit)

6. Menenjit veya öbür ateşli hastalıkların içkulağı etkilemesi

7. İç kulakta veya iç kulak sinirindeki tümöral hastalıklar

MUAYENE

Baş dönmesi şayet iç kulaktaki bir hastalığa bağlı ise genellikle kulak muayenesinde bir problem görülmez. Sadece orta kulak iltihaplarının iç kulağı etkilemesine bağlı kafa dönmesi varsa kulak zarında delik ve orta kulakta iltihaplanma görülür. Hastada anormal göz hareketleri saptanabilir. Bu göz hareketlerinin yönü hangi kulağın hasta olduğuna dair bazı bilgiler verebilir. Baş dönmesi gözle görülen bir problem olmadığı için olası olduğunca fazla bilgi edinilmelidir. Bu amaçla doktorunuz ayakta ya da yatarken hatta yürürken bazı testlere tabi tutacaktır. Muayene masasında Dix-hallpike Manevrası yapılarak çoğu hastada santral periferik ayrımı yapılabilir.

TETKİK

Baş dönmesi için ne gibi tetkiklerin yapılacağı muayene sonunda elde edilen bilgilere göre yapılır. Eğer muayene sonucunda kulakla ilgili bir hastalık olmadığı kararına varılırsa doktorunuz sizi öbür branşlara sevkedecektir. Ancak buna karar verirken muayene sonrası bazı tetkikler genellikle yapılır. Bu tetkikler arasında en sık başvurulan odyometri adı verilen ve hem işitme hem de iç kulak fonksiyonları hakkında bize bilgi veren test uygulanır. Ayrıca gene kulakla ilgili normal filmler, bilgisayarlı tomografi veya manyetik resonans (MR) tetkiki yapılabilir. Bu testlere bazı kan tahlilleri de eklenebilir. Ancak birçok kulak hastalığında dahi odyometri, bilgisayarlı tomografi ya da MR' ile bile bir şey görülmemektedir. Bu gibi testler genellikle tümör gibi daha ciddi problemleri ayırmak için uygulanır.

TEDAVİ

Baş dönmesi kendisi bir hastalık olmayıp öbür hastalığın belirtisi olduğu için öncelikle asıl sebebin tedavisi gerekir. Ancak birçok başdönmesi hastasında ortaya net bir sebep konamamaktadır. Bu nedenle asıl erek kafa dönmesini ortadan kaldırmak haline dönmektedir. Kulak hastalıklarına bağlı kafa dönmeleri (tümörler hariç) genellikle kısa ya da uzun zamanda kendiliğinden ortadan kalkmaktadır. Çünkü öbür kulak zaman içinde hasta kulağın problemini kompanse etmektedir. Bu bazen 6 ay ya da 1 yıla kadar uzayabilir. Baş dönmesi şayet pozisyonel kafa dönmesi (BPPV) ise bunun tedavis Epley manevrası denen ve doktorunuzun size muayene masasında uygulayacağı bazı hareketlerle olmaktadır. Bu hareketler iç kulaktaki bazı partiküllerin yerine oturmasını sağlamaktadır. Diğer sebeplerde ilaç tedavisi kullanmak gerekir. Bu amaçla değişik ilaçlar kullanılsada hemem hemen hepsi belli oranda kafa dönmesini azaltırlar. Baş dönmesi şiddetli olan hastalar bazen serum takılıp hastaneye yatırmak gerekebilir. Tümörlere bağlı kafa dönmelerinin tedavisi tümörün çıkarılmasıdır yani ameliyattır. İlaç tedavisine yanıt vermeyen Meniere hastalığı nda da bazen ameliyat yapılır.

İlaç, , Haber